HAPPY END
Egilea: Rosabel Argote

Frantziako goi burgesiako familia baten erretratua, alboko Calaisko migratzaileen kanpalekuko sufrimenduarekiko burbuila iragazgaitz batean bizi dena.

“Ezin dut etorkinen inguruko film bat egin; ez dut haien bizitza ezagutzen nire esperientziaren bidez. Baina film bat egin dezaket edozein sufrimenduren aurrean adierazten dugun axolagabekeriari buruz” (zuzendariak Haneke por Haneke liburuan egindako adierazpenak).

HERRIALDEA, URTEAAustria, 2017

ZUZENDARIAMichael Haneke

AKTOREAKIsabelle Huppert, Jean-Louis Trintignant, Mathieu Kassovitz, Fantine Harduin, Toby Jones, Franz Rogowski, Laura Verlinden, Aurélia Petit, Hille Perl, Hassam Ghancy, Nabiha Akkari, Joud Geistlich, Philippe du Janerand

SARIAK2017: Canneseko Zinemaldia, Sail Ofiziala
2017: Europako Zinemaren sariak: Gizonezko aktore onenaren izendapena eta emakumezko aktore onenaren izendapena.

gaikako etiketak

Film luze honek Europako goi burgesiako familia baten istorioa kontatzen du. George familiako patriarkaren bizitzaren amaieraren zain dago familia. Georgek iraganeko garaiak gogoratzen ditu, eta hobeak iruditzen zaizkio; bitartean, gainerako senideek, beren erronka eta arazo propioei aurre egin behar diete. Aldi berean, errefuxiatuen krisialdian murgilduta eta migrazioaren inguruko eztabaida betean dago gizartea. Eztabaida, hein batean, migratzaileen kanpalekuekin lotuta dago; horien artean Calaiseko kanpalekua dago, familiaren higiezin-enpresa garrantzitsuaren ondoan (Sensacine-ren sinopsia).

Kritika

Zinemak, kontzientziak masiboki astintzeko tresna gisa, bat egin du hainbat arlotatik Europaren hipokrisia salatzen duten mezuekin, Europak "errefuxiatuen krisialdia" deitzen duen hori salatzeko, alegia (Aylan, Moria, Kanariak...).

Horrela, Michael Hanekeren Happy End bezalako filmak gure zinema-aretoetara iristen ari dira, eta agerian uzten dituzte Europan era arriskutsuan zabaltzen ari diren zinismo eta nagusitasun sentimendu xenofoboak (bere garaian Buñuelek El discreto encanto de la burguesía filmean egin zuenari keinu argia eginez). Zinta honek, eta gaur egungo beste batzuek, ikusleei deseroso sentiarazten diete. Izan ere, ikusleok, begi batekin, hondartzan hildako Aylan haur errefuxiatuaren irudiarekin negar egiten dugu; eta, bestearekin, gorrotoz begiratzen diogu gure ondoan dagoen eta hiyaba-a daraman emakume musulmanari.  Hala, zinemagintza, artea egitetik "artibismoa" egitera igarotzen da, eta errefuxiatuen errealitate dramatikoaren behatzaile izatetik (kameraren bisorearen atzean dagoen voyeur-a), inplikaziora pasatzen da, eta gure jendarte diruduna erosotasunez betetako eta elkartasunik gabeko burbuila dela erakusten digu.

Izan ere, egia da herritarrok, exodo garai hauetan, elkartasuna adierazten dugula gure hirietan egiten ditugun martxa jendetsuetan, udan biderkatzen diren pateretako istorio lazgarriak edo Aquiarius ontzikoak deitoratuz. Kalera irteten gara hegoaldeko mugako bero-beroko itzulketak salatzeko; izan ere, lotsagarria legez kanpokoa da asilo-eskatzaileek herrialde seguru batera iristeko bizia jokoan jarri behar izatea, eta, sartzean, ostiko batekin kanporatzea, aterperik behar duten galdetu gabe. Laburbilduz, egia da salaketa horiek, manifestazio jendetsuak eta herritarren gizatasunaren bestelako adierazpen asko errealak direla.

 

Hala ere, keinu horietatik harago, egia da, gure ordezkari politikoei botoa emateko orduan, hautesleen zati handi batek botoa ematen diela errefuxiatuei atea ireki nahi ez dieten alderdiei. Eta bozkatzaie horiek ez dute nahi, ezta gutxiagorik ere, mugak giza eskubideen bermeekin irekitzea. Alderdi politiko horien ustez, gauza bat da Europar Kontseiluak ezartzen duen asilo-eskatzaileen kupoa onartzea, eta beste gauza bat da gure parekoak balira bezala tratatzea.

 

Horixe salatzen du Michael Hanekek Happy End filmean, antzezpen zinematografikoaren bidez erakutsiz frantziar burgesia dirudunaren burbuila, zeinak, barrutik usteltzeaz gain, ukitu nahi ez duen kanpoaldea mespretxatu, eta ezikusiarena egiten duen.

 

Eraikuntzaren sektoreko enpresa-familia baten erretratua da filmaren ardatza, eta sare sozialetako hainbat gailuren eta 2.0 webaren bidez grabatutako hartualdi batzuekin hasten da. (Kontuan izan behar da, baliabide horren erabilerak, ikusleari aurreratu nahi diola filma protagonisten intimitatean barneratuko dela).

 

Hortik aurrera, Hanekek familiako buru den emakumea aurkeztuko digu, autobidetik luxuzko auto bat gidatzen duen bitartean. Emakumeak autoz egiten duen ibilbide luzea irudikatzen duen sekuentzia osoan, hondoan, 4 metroko altuerako hesi kilometriko bat ikusten da, baina emakumeak ez dio begiratu ere egiten. Calaisko hesia da, eta haren atzean eraiki zen errefuxiatu-eremua (jada ez da existitzen, eraitsia izan zelako). Bertan, 10.000 migratzaile baino gehiago bildu ziren, eta "jungla" ezizena jaso zuen. Harresi aurretik igarotzen den emakumearen axolagabekeria Hanekek berak "benetako arazoen aurrean dugun itsutasuna" deitzen duenaren adierazpen zinematografikoa da. Eta gaineratzen du: "Ezin dut etorkinen inguruko film bat egin; ez dut haien bizitza ezagutzen nire esperientziaren bidez. Baina film bat egin dezaket edozein sufrimenduren aurrean adierazten dugun axolagabekeriari buruz", Haneke por Haneke liburuan azaltzen duenaren arabera.

 

Filmaren azken aurreko eszenak helburu narratibo horretan sakontzen du, berriz ere. Bertan, familia, patriarka zaharraren urtebetetzea ospatzen ari da Calaiseko jatetxe aristokratiko zuri eta garbi batean. Mahai biribil baten inguruan hieratikoki eserita daudela, luxuzko mahai-tresnekin eta egile-gastronomiarekin, Saharaz hegoaldeko errefuxiatu talde bat jantokian sartuko da eta eten egingo du, bat-batean, familiaren lasaitasuna. Familiako semeak, ardi beltza denak, gonbidatu ditu errefuxiatuak, eta ez dute ezer esaten, ez dira mugitzen. Soilik haietako bat, semearen aginduz, hasiko da bere errefuxiatu-istorioa kontatzen, eta gonbidatuak harrituta geratuko dira; izan ere, segurtasun-agenteak iristea besterik ez dute nahi, errefuxiatuak eramateko.

Familia buruaren karitatezko keinuarekin konpontzen da eszena. Honek, jatetxekoei eskatzen die "beltz koitaduentzako" mahai bat jartzeko. Azken finean, karitatea da kontzientzia arintzeko herritarrek dugun tresnarik egokiena eta erosoena, barrutik ongi sentitzeko eta hurkoari lagundu izanagatik geure buruari atsegin emateko.

Istorioaren "happy end" delakoarekin, Hanekek bat egiten du zinegileen klubarekin, zeinak irudiak jartzen dizkion benetan hondoratzen ari dena Europa delako egitateari. Eta tamalgarriena da Europa ez dela konturatu ere egiten, beldurra (terrorismoari, pobretzeari, errefuxiatuei) anestesia delako.

GEHIAGO

ELKARRIZKETA ESZENAK ETA XEHETASUNAK

  • Paralelismoa Ruben Östlunden El cuadrado/ The Square filmarekin.
    Happy End filma The Square filmarekin batera estreinatu zen. The Square filmak Stockholmeko arte garaikideko komisario bat du protagonista, zeinak museo batean "Karratua" izeneko instalazio bat jartzen duen (lurrean dagoen karratu bat). Piezak segurtasun-espazio mugatu bat irudikatu nahi du; karratu horren barruan ezin da ezer txarrik gertatu. Horregatik, haren ondoan kartel bat irakur daiteke, honako leloarekin: "Konfiantzazko eta zaintzazko santutegia, non denok eskubide eta betebehar berberak ditugun". Instalazio horrek (Östlundek eta Kalle Bomanek 2015eko maiatzean benetan sortua) Suediako gizartea birsortzen du, eta haren barruan, hala ere, pertsona guztiek ez dituzte eskubide eta betebehar berberak (besteak beste, filmeko migratzaileek). Artelanaren hipokrisia hori protagonistaren hipokrisia bera da. Izan ere, protagonistak, inolako zalantzarik gabe, bere alderik arrazistena eta xenofoboena erakusten du kalean mugikorra lapurtzen diotenean, eta hiriaren kanpoaldeko auzo txiro bat mehatxatzea erabakitzean. Beste eszena esanguratsu bat museoko bedel eta garbitzailearena da, zeinak, erakusketa-aretoetako batean, xurgagailuarekin, zabor multzo batzuk garbitzen dituen, arte oso kotizatua zirenak. Gure egungo gizarteak ba al du antzik, Hanekeren jatetxeak edo Östlunden "karratuak" bezala, konfiantzazko santutegi batekin, non denok ez ditugun eskubide berberak?

  • Europaren hipokrisiari buruzko filmak.
    Interesgarria da, goian esan bezala, Hanekek elkarrizketa batzuetan honako hau esatea: "Ezin dut etorkinen inguruko film bat egin; ez dut haien bizitza ezagutzen nire esperientziaren bidez. Baina film bat egin dezaket edozein sufrimenduren aurrean adierazten dugun axolagabekeriari buruz". Hala, pentsamolde dekolonialeko eskolekin lerrokatzen da, ziurrenik nahi gabe bada ere. Pentsamendu horretako eskolek besteen errealitatea ikuspegi hegemoniko zuri pribilegiatutik irudikatzen duten pertsonak kritikatzen dituzte. Horrela, norberaren hipokrisian zentratzen da, eta zinemagile europarra den heinean, bere burua ere hor kokatzen du. Zer beste film ekoitzi dira ikuspegi horrekin berarekin?